Zakres, cele i rezultaty
Zadaniem Projektu Badawczego „Trendy Rozwojowe Mazowsza” jest dostarczenie wiedzy na temat czynników, uwarunkowań i skutków analizowanych retrospektywnie i prospektywnie procesów rozwoju gospodarczego województwa mazowieckiego z uwzględnieniem ich wymiaru społecznego i przestrzennego.
Wiedza ta będzie przesłanką, która może służyć weryfikacji i aktualizacji dokumentów programowych dotyczących rozwoju województwa. Działania planistyczne muszą opierać się na mocnych podstawach informacyjnych. Aktualność informacji i wiedza na temat przebiegu procesów rozwoju i ich trendów oraz skuteczne instrumentarium planistyczne to warunki skutecznego zarządzania zrównoważonym rozwojem Mazowsza, które posiada potencjał by stać się konkurencyjnym, a zarazem atrakcyjnym osiedleńczo i lokalizacyjnie regionem Polski i Europy, budującym swoją przewagę konkurencyjną na kapitale społecznym i prawidłowo ukształtowanych relacjach z obszarem metropolitalnym Warszawy.
Rezultatami projektu będą m.in. kompleksowa diagnoza rozwoju społecznego i gospodarczego, identyfikacja barier rozwojowych, modele, prognozy i scenariusze rozwoju Mazowsza, rekomendacje dotyczące kierunków rozwoju, stworzenie instytucjonalnych ram stałego monitorowania i prognozowania procesów rozwoju.
Założenia wstępne i hipotezy:
Przyjęto, że:
województwo mazowieckie może rozwijać się dynamiczniej, gdy:
- społeczności lokalne bardziej zaangażują się w życie publiczne (społeczne i gospodarcze),
- potencjał i funkcje Warszawy wykorzystane zostaną jako impulsy rozwojowe dla regionu,
- dualny rozwój regionu stanie się jego atutem,
- wspierana będzie innowacyjność w usługach i produkcji,
- jednostki samorządowe będą ze sobą współpracować na zasadzie partnerstwa i wspólnego zaufania, szczególnie dotyczy to współpracy: Warszawa – reszta województwa,
- wzmocnione zostaną krajowe, europejskie i światowe powiązania regionu.
Dynamiczny rozwój województwa podniesie jego konkurencyjność inwestycyjną i osiedleńczą.
Warunki życia mieszkańców województwa mazowieckiego ulegną poprawie, gdy:
- zlikwidowana zostanie „luka infrastrukturalna”,
- działania na rzecz spójności terytorialnej będą przeciwdziałać polaryzacji rozwoju regionu,
- podniesiona zostanie efektywność działań zmierzających do redukcji wykluczenia społecznego i wzmacniania kapitału społecznego regionu.
Walory środowiska przyrodniczego będą zasobem wspierającym i stymulującym rozwój oraz podstawą zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego, gdy:
- wspierany będzie policentryczny model rozwoju systemu osadniczego regionu,
- prowadzone będzie racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska przyrodniczego,
- polityka rozwoju stref peri-urban i innych unikalnych jakościowo obszarów prowadzona będzie zgodnie z uwarunkowaniami lokalnymi.
Hipotezy badawcze
- Szanse zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego zależą od pokonania „bariery dualności”.
- Struktura funkcjonalno-przestrzenna regionu podlega przemianom prowadzącym do wykształcenia się nowych i unikalnych jakościowo „stref przejściowych”.
- Wykorzystanie potencjału Warszawy dla stymulacji procesów rozwojowych regionu uniemożliwia „luka infrastrukturalna” .
- Brak uczestnictwa społeczności lokalnych w życiu społecznym i gospodarczym Mazowsza jest powodem niewykorzystania potencjału rozwojowego regionu.
- Rozwój Mazowsza jako regionu jest niemożliwy bez wykorzystania dla tego rozwoju potencjału Warszawy.
- Brak spójności terytorialnej jest powodem polaryzacji rozwoju gospodarczego Mazowsza.
- Brak spójności społecznej jest barierą dla kształtowania się kapitału społecznego.
- Niski potencjał innowacyjny Mazowsza jest głównym powodem słabej konkurencyjności Mazowsza jako regionu.
- Wspieranie rozwoju policentrycznego, regionalnego systemu osadniczego jest warunkiem awansu cywilizacyjnego i ekonomicznego Mazowsza.
- Niewłaściwe wykorzystanie walorów i zasobów środowiska przyrodniczego Mazowsza jest barierą dla jego zrównoważonego rozwoju.
- Pokonanie bariery złych relacji regionu z Warszawą jest warunkiem zrównoważonego rozwoju Mazowsza.
- Szanse rozwojowe Mazowsza determinuje jakość krajowych, europejskich i światowych powiązań regionu.
Wiodące tematy badawcze
1. Przemiany społeczno-demograficzne województwa mazowieckiego w latach 1990-2035
Badania obejmą następujące zagadnienia: ruch naturalny ludności i trendy rozwoju demograficznego, migracje, ewolucja struktur demograficznych i społeczno-ekonomicznych, uwarunkowania i implikacje dla rozwoju wewnątrz - regionalnych zróżnicowań społeczno-demograficznych, prognoza demograficzna.
2. Społeczeństwo obywatelskie i aktywność społeczna a rozwój regionu
Badania obejmą następujące zagadnienia: poziom i uwarunkowania aktywności społeczności lokalnych, poziom i formy partycypacji społecznej, poziom rozwoju kapitału społecznego, tożsamość lokalna i regionalna.
3. Samorząd lokalny jako instytucjonalny czynnik stymulujący rozwój regionu
Badania obejmą następujące zagadnienia: lokalne i regionalne uwarunkowania polityk rozwojowych gmin, modele zarządzania rozwojem w gminach, współpraca sektora prywatnego i publicznego, realizowane polityki rozwoju a kondycja finansowa samorządów, współpraca między samorządami województwa.
4. Edukacja jako czynnik rozwoju Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: zróżnicowanie poziomu wykształcenia, jakość i dostępność usług edukacyjnych, relacje: rynek edukacyjny a rynek pracy, poziom rozwoju kapitału intelektualnego.
5. Rynek pracy Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: zasoby pracy a potrzeby gospodarki, jakość zasobów kapitału ludzkiego, koszty pracy, poziom i charakter bezrobocia, sposoby przeciwdziałania bezrobociu, zmiany na rynku pracy, wewnątrz – regionalne zróżnicowania rynku pracy, dojazdy do pracy, elastyczność i mobilność zasobów pracy i rynku pracy.
6. Wykluczenie społeczne w procesach rozwoju Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: poziom i jakość życia mieszkańców regionu, wielkość i charakter zróżnicowań społecznych, szeroko rozumianą sferę ubóstwa i kwestię spójności społecznej.
7. Pozaekonomiczne czynniki atrakcyjności Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: historyczne i kulturowe uwarunkowania rozwoju, dziedzictwo kulturowe jako walor i zasób zwiększający atrakcyjność regionu, przedsiębiorcze i innowacyjne postawy mieszkańców.
8. Zagospodarowanie infrastrukturalne jako czynnik rozwoju Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: rozmieszczenie, jakość i dostępność infrastruktury społecznej, technicznej, informacyjnej oraz biznesowej, sytuacja mieszkaniowa ludności, popyt i podaż usług infrastrukturalnych, regionalne systemy infrastrukturalne, kompatybilność infrastruktury, luka infrastrukturalna, poziom spójność terytorialnej i jego konsekwencje dla rozwoju. Szczególna uwaga poświęcona będzie kwestiom dywersyfikacji źródeł energii w tym wykorzystaniu źródeł energii odnawialnej.
9. Mazowsze jako region konkurencyjny
Badania obejmą następujące zagadnienia: przewagi konkurencyjne i produkty kluczowe regionu, źródła przewagi konkurencyjnej, poziom konkurencyjności regionu w Polsce, Europie i świecie, konkurencyjność przedsiębiorstw, poziom rozwoju społeczeństwa informacyjnego, potencjał naukowo-badawczy regionu, poziom innowacyjności gospodarki i przedsiębiorstw, zamożność gospodarstw domowych i kondycja finansowa przedsiębiorstw a konkurencyjność i innowacyjność, podmioty i mechanizmy kształtowania konkurencyjności i innowacyjności regionu.
10. Zasoby majątku trwałego a rozwój Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: starzenie się, zużycie oraz restytucja majątku trwałego, procesy inwestycyjne a realizacja strategii i planów rozwoju na poziomie regionu, strategie i plany rozwoju a odnowa wsi i rewitalizacja miast.
11. Przedsiębiorczość i gospodarka lokalna a rozwój Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: sektorowa i przestrzenna struktura gospodarki Mazowsza, rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, kondycja finansowa przedsiębiorstw, wielkie przedsiębiorstwa na Mazowszu, powiązania przedsiębiorstw, tendencje lokalizacyjne, przepływy dóbr, informacji i kapitału, procesy upadłościowe, skłonność do akumulacji i rozwoju firm, skłonność do konsumpcji zysków, strategie przedsiębiorstw, społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw.
12. Policentryczność rozwoju Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: system osadniczy Mazowsza i jego struktura, delimitacja zasięgu oddziaływania ośrodków subregionalnych, relacje ośrodków subregionalnych z ich otoczeniem, Obszarem Metropolitalnym Warszawy i Warszawą, powiązania funkcjonalne ośrodków subregionalnych i innych elementów systemu osadniczego, problemy rozwoju małych miast, ewolucja funkcjonalna i morfologiczna wiejskich jednostek osadniczych, sieciowy układ osadnictwa na Mazowszu, transgraniczne lokalne jednostki przestrzenne i ich wykorzystanie w rozwoju Mazowsza.
13. Środowisko przyrodnicze jako czynnik rozwoju Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: wielkość i jakość zasobów przyrodniczych a polityka, strategie i programy rozwoju w skali regionalnej i lokalnej, poziom świadomości ekologicznej mieszkańców regionu, sposoby i racjonalność wykorzystania walorów środowiska przyrodniczego w działaniach rozwojowych, użytkowanie ziemi i jego zmiany, skutki antropogenizacji środowiska przyrodniczego, obszary zagrożenia ekologicznego, degradacja krajobrazu i jej konsekwencje, uwarunkowania, mechanizmy i instrumenty ochrony środowiska przyrodniczego, skutki zmian klimatycznych dla rozwoju regionu.
14. Warszawa i Obszar Metropolitalny Warszawy a rozwój Mazowsza
Badania obejmą następujące zagadnienia: zasięg i skutki „rozlewania się” Warszawy, przemiany funkcjonalno – przestrzenne strefy podmiejskiej Warszawy i OMW, suburbanizacja i urban sprawl w OMW a „zielony pierścień” i możliwość realizacji koncepcji „zielonej infrastruktury”, powiązania gospodarcze: Warszawa – OMW – region, spójność strategii i planów rozwoju Warszawy, gmin OMW i regionu, przestrzeń funkcjonalna Mazowsza, systemy powiązań między obszarami o różnych funkcjach, ład przestrzenny i jego kształtowanie, organizacja przestrzenna życia społecznego i gospodarki na Mazowszu, Mazowsze w polskim i europejskim systemie regionów.
15. Konflikty związane z rozwojem na Mazowszu
Badania dotyczyć będą konfliktów związanych z procesami rozwojowymi na Mazowszu: identyfikacja głównych pól konfliktów (presja urbanizacyjna, lokalizacja funkcji, formy i intensywność zagospodarowania przestrzennego, zjawiska i procesy generujące konflikty o charakterze społecznym, politycznym, ekonomicznym), obszary występowania konfliktów, skala konfliktów, wynikające z nich zagrożenia, typologia konfliktów, sposoby rozwiązywania konfliktów.
Rezultaty projektu
Wynikiem realizacji projektu „Trendy rozwojowe Mazowsza” będzie szereg produktów w postaci:
- bazy danych stanowiącej kompleksowy zbiór informacji społeczno-ekonomicznych o województwie mazowieckim,
- kompleksowej diagnozy społeczno-ekonomicznej, opisującej rzeczywiste podłoże zachodzących przemian w społeczności i gospodarce województwa,
- modeli rozwoju Mazowsza: makroekonomicznego i społecznego, jako systemowych rozwiązań w dziedzinie przewidywania zmian społeczno-ekonomicznych w regionie,
- prognozy rozwoju na najbliższy okres realizacji polityki rozwoju województwa,
- pięciu raportów rocznych z badań naukowych, spośród których najistotniejsze będą: I Raport prezentujący badania i diagnozę przeprowadzone do roku 2011 włącznie (przygotowany na koniec 2011 r.) oraz II Raport podsumowujący projekt (w 2014 r.),
- Zespołu Prognoz i Analiz jako wyspecjalizowanego zespołu zajmującego się monitorowaniem zmian w regionie, który będzie kontynuował prace badawcze oraz wdrażał stworzone instrumenty umożliwiające przewidywanie zmian społeczno-gospodarczych na Mazowszu.
Efekty realizacji projektu będą odpowiedzią na dotychczasowy brak prognoz i modeli rozwoju dla województwa mazowieckiego oraz brak określonego systemu monitorowania zmian społecznych i gospodarczych na Mazowszu.
W wyniku realizacji projektu województwo mazowieckie odniesie korzyści w postaci zidentyfikowania aktualnych problemów, barier i szans jego rozwoju, wdrożenia nowoczesnej procedury monitoringu procesów rozwojowych, wzmocnienia roli prognozowania w polityce rozwoju na Mazowszu. Wszystkie te efekty przyczynią się do sformułowania wstępnych założeń do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020.
Załącznik | Wielkość |
---|---|
Zalozenia_projektu.pdf | 82.16 KB |